Collectieve voorzieningen

Beschrijving

Voorzieningen van collectief belang zijn, als aanvulling op het woningaanbod, belangrijke infrastructuren voor de ontwikkeling en de sociale cohesie van een stad. Zij verbeteren de levenskwaliteit en maken buurten dynamischer door activiteiten en diensten aan te bieden die toegankelijk zijn voor bewoners in verschillende sectoren zoals:

• school,
• studentenleven,
• sport,
• cultuur,
• welzijn en gezondheid.

Bij het ontwikkelen van een territoriale strategie en specifieke stadsprojecten, houdt perspective.brussels dan ook rekening met collectieve voorzieningen.

Wat is een voorziening van collectief belang?

Collectieve voorzieningen zijn infrastructuren die nuttig zijn voor de samenleving. Ze voorzien in een collectieve behoefte en bieden een aanbod voor een breed publiek; cultuur, media, sport, gezondheid, opvoeding, kinderopvang, openbare diensten, sociale economie, enz. De collectieve eigenheid van de voorziening primeert dan ook op de eventuele rendabiliteit ervan.

Samen hebben kleine en grote Brusselse voorzieningen een complementaire impact op het grondgebied. Ze creëren een netwerk dat, evenwichtig gespreid over het grondgebied, een troef vormt voor het leven in de stad. Een deel van die voorzieningen heeft een ruimere invloed op het grondgebied, werkt op grootstedelijke of zelfs internationale schaal. Wanneer zij een uitzonderlijke programmatie aanbieden of het organiseren van grote evenementen mogelijk maken, verstevigen deze voorzieningen de aantrekkelijkheid van Brussel.

Behalve dat ze een behoefte vervullen, zijn een aantal van deze infrastructuren ook ontmoetingsplekken die de sociale cohesie versterken. Ze zijn in staat om waardevolle dynamieken op gang te brengen, die de banden tussen bewoners en het grondgebied versterken.

Planificatie

De planning van de Brusselse voorzieningen

Het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (GPDO) van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vermeldt: "Er is nood aan een geïntegreerde planning van de sociale, culturele en sportieve diensten en faciliteiten om in te spelen op de bevolkingsexplosie en op de gediversifieerde verdichtingen en om een antwoord te bieden op de sociale noden van de meest behoeftigen in de armste wijken."

Eén van de strategieën van het GPDO is dan ook om deze voorzieningen te beschouwen als dragers van het dagelijks leven, door middel van buurtinfrastructuren die steeds te voet bereikbaar zijn. Het GPDO bepaalt eveneens dat het nodig is in Brussel grote voorzieningen te creëren, ter versteviging van haar status als internationale stad, en streeft naar een verruiming van het culturele en sportieve aanbod.

Voortbouwend op de verschillende beschikbare plannen en planningsinstrumenten programmeert of reserveert Perspective oppervlakten voor voorzieningen naargelang de noden van de wijk. De Task Force Voorzieningen helpt publieke en particuliere eigenaars van die terreinen bovendien bij het vinden van de instantie die belast is met het uitvoeren van een project van publieke voorziening dat inspeelt op de gewestelijke noden.

Instrumenten en studies

Instrumenten en studies ten dienste van een territoriale visie op voorzieningen

Perspective realiseert verschillende studies en overzichten op de stadsontwikkeling die toelaten te werken aan het definiëren van een scherpere territoriale visie op de kwestie van de collectieve voorzieningen, aan het achterhalen, opvolgen en actualiseren van de noden en de projecten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, evenals op de afstemming tussen aanbod en vraag.

Sinds 2010 hebben de voorzieningen en diensten aan de bevolking een belangrijker plaats ingenomen binnen de Brusselse strategie voor ruimtelijke ordening om te blijven inspelen op de toenemende behoeften als gevolg van de bevolkingsgroei.

Op dat ogenblik waren drie soorten voorzieningen prioritair: scholen, sportvoorzieningen en culturele voorzieningen. Die prioriteit kreeg concreet vorm via het creëren van tools voor het opvolgen van de territoriale noden en van de projecten: de Monitoring van de schoolvraag en van het schoolaanbod, het Sportkadaster en de Monitoring van de culturele infrastructuur (spots.brussels).

Parallel hiermee kon dankzij een Kadaster van de beschikbare terreinen en gebouwen (2012) een inventaris opgesteld worden van potentieel mobiliseerbare terreinen en gebouwen op het gewestelijk grondgebied. Deze inventaris heeft de toenadering tussen aanbod en vraag vergemakkelijkt, onder voor de verwezenlijking van publieke voorzieningen.

Aanvullend pakt Perspective in januari 2020 uit met een publicatie die de naam ABOUT.brussels kreeg. Deze publicatie wil het debat rond de uitdagingen voor de ontwikkeling van het Gewest voeden. ABOUT.brussels levert informatie aan in de vorm van beknopte fiches, die informatief en tegelijk didactisch zijn.

In 2024 realiseerde Perspective voor de eerste maal een stand van zaken voor het voorzieningenaanbod. Deze stand van zaken geeft een overzicht van de territoriale behoeften en de productiedynamiek van voorzieningen en diensten voor de bevolking in het Brussels Gewest. Er worden ook aanbevelingen en denkpistes voorgesteld.

Perspective heeft ook de tweede editie van het Overzicht van stedelijke functies samengesteld. Het bevat een gedetailleerd overzicht van de veranderingen in toegekende stedenbouwkundige vergunningen per functie (huisvesting, voorzieningen, handelszaken, productieactiviteiten en kantoren). Dit maakt een kruisanalyse mogelijk die de interacties tussen deze functies belicht. Deze vergunningen worden ook geanalyseerd per zone van het Gewestelijk bestemmingsplan (GBP).

• Bekijk de publicaties hieronder